Lezing: 8 oktober 2015 de dataficering van onze sociale domeinen Big data is de term voor de onbegrensde capaciteit van data-opslag, en het verwijst naar de manier waarop nieuwe data gegenereerd wordt uit verschillende sociale domeinen, de zg. dataficatie. De schaal waarop big data op dit moment plaatsvindt, is zo groot, dat we niet met traditionele analyse methode uit de voeten kunnen. We stevenen af op dataficatie van onze ‘vriendschappen’ (via Facebook), dataficatie van onze ‘intenties’ via het zoeken met Google, en de dataficatie van ons ‘zakelijk netwerk’ via LinkedIn. Dit dwingt ons onze analysemethoden te heroverwegen. De instrumenten waarmee we deze data structureren en opslaan, doen een beroep op de ontwikkelingen in “machine learning” een wetenschapsdomein binnen computerwetenschappen dat zich bezighoudt met patroonherkenning, computationele leertheorie en kunstmatige intelligentie.
Een andere manier van denken
Achter big-data ontwikkelingen gaan drie andere denkwijzen schuil, die onze omgang met informatie in de toekomst wijzigt.
1. Allereerst gaan we meer behoefte krijgen aan data,
2. ten tweede worden statistische correlaties over data uit verschillende sociale domeinen dominant.
3. Het zoeken naar correlaties wordt het hoogste goed en verschuift de causaliteit naar achteren.
In een maatschappij ‘met beperkte data’, hebben we hoofdzakelijk gekeken naar ‘de redenen waarom’. Maar voor veel problemen in de toekomst, is het “goed genoeg” wanneer we slechts de correlaties tussen variabelen kennen.
Het ontstaan van nieuwe (informatie-)markten
Een interessant kenmerk van dataficatie van nieuwe domeinen is de ontwikkeling van nieuwe informatiemarkten.
Kenmerkend voor “nieuwe informatiemarkten” is: dat het doel waarvoor we aanvankelijk de data verzamelden in het ene sociaal domein, in het toekomstig gebruik niet langer in datzelfde sociale domein ligt. Daarmee is de waarde van data verborgen. De data-waarde wordt vaak zichtbaar in zijn meervoudige-secondaire gebruik. En dat secondaire gebruik wordt slechts beperkt door onze fantasie. Door informatie als een nieuw “ruw materiaal” te benaderen, dat je kunt recyclen in onze economie, kun je het verbeteren of er een ander nieuw systeem van te maken.
Winners or Loosers? In de nieuwe wereld lijken er drie kenmerken te zijn die het onderscheid tussen winnen of verliezen maken:
1. het beschikken over vaardigheden rondom technische kennis en verkoop.
2. de mindset van creativiteit. Op de lange termijn is dit een zijspoor; een voordeel dat niet heel erg lang standhoudt.
3. de data is een factor die echt cruciaal wordt. Het is vreemd en ironisch want, wat vandaag de dag overvloedig lijkt (data), wordt in de toekomst schaars.
Problemen: privacy & vrije wil Een van de problemen van big data is ‘privacy’. Het is nu een probleem in het beperkte data tijdperk, en het wordt een groter probleem in de big-data periode die voor ons ligt. Maar daar komt nog een moeilijkheidsgraad bij. Het idee is dit: er zullen algoritmen worden geformuleerd – die de kans waarop iemand bepaald gedrag laat zien – gaan voorspellen. Als gedrag geloofwaardig te voorspellen is, dan willen we daarmee – levens redden, – kosten besparen, – ons van gemakken voorzien etc. Niemand kan voorzien, dat we dit soort dingen kunnen met informatie.
Functies in organisaties wijzigen Toen we in begin 1900 te maken kregen met de informatie-explosie was dit financiële informatie; we hebben naar aanleiding daarvan de functie van accountant gecreëerd; de accountant als boekhouder. Daarna is de functie van ‘auditor’ in het leven geroepen; deze oefent toezicht uit op de accountant. In het nieuwe tijdperk, zullen er een nieuwe professionele functies ontstaan. Functies die zich specialisteren in algoritmes; zij zullen data technieken, zowel binnen als buiten de organisaties inzetten om hun werk te doen als toezichthouder.
Vertrouwen op data: genuanceerd, svp!
Teveel vertrouwen in data is niet goed. We hebben wetgeving nodig om na te denken over hoe we ons kunnen wapenen tegen teveel vertrouwen in data. We zullen de data zo moeten inzetten, dat we er de meeste voordelen uit benutten.
OVER DE SPREKER Prof. Dr. Jeroen van den Hoven is Professor Ethiek aan de Technische Universiteit van Delft. Daarnaast is hij Scientific Director van 3TU Centre (www.ethicsandtechnology.eu) en hij is Vice/Decaan van de Faculteit: Technologie, Bestuur en Management. Van den Hoven was de winnaar van de World Technology Award, in de categorie Ethiek. En hij ontving de IFIP Namur Award, for Society and Information Technology. April 2015 sprak hij voor de Verenigde Naties, zie UNspeechvandenhoven